Welke apparaten dien je te keuren met een NEN 3140 apparatentester?

Bedrijven die werken met elektrische installaties en arbeidsmiddelen zijn verplicht om deze periodiek te keuren. Dit is vastgelegd in de norm NEN 3140, die richtlijnen geeft voor veilig werken met elektrische arbeidsmiddelen. Het doel: de veiligheid van medewerkers waarborgen, risico’s beperken en voldoen aan wettelijke eisen. Een belangrijk hulpmiddel bij deze keuring is de apparatentester. Dit meetinstrument helpt je om snel, objectief en betrouwbaar te bepalen of een apparaat veilig is voor gebruik. Maar wat test je daarmee precies? En welke apparaten vallen onder de keuringsplicht? In dit kennisartikel vertelt Raymond je er alles over.

Wat is een NEN 3140 apparatentester?

Een apparatentester, ofwel een PAT-tester (PAT= Portable Appliance Tester), is een meetinstrument dat wordt gebruikt om elektrische arbeidsmiddelen te controleren op veiligheid. Dit gebeurt altijd in lijn met de NEN 3140 en deels ook de norm NEN 1010. De metingen geven inzicht in de technische staat van het apparaat, zodat je de veiligheid ervan kunt waarborgen.

Daarom is de apparatentester een belangrijk middel voor keurmeesters, elektrotechnici en installateurs die werken volgens de wettelijke richtlijnen. Want zonder betrouwbare metingen kun je geen goed onderbouwd oordeel vellen over de staat van het arbeidsmiddel.

Er zijn verschillende soorten testers op de markt:

• Basismodellen voeren standaardmetingen uit zoals isolatieweerstand en aarding. Deze zijn geschikt voor eenvoudige toepassingen en controlemetingen.
• Geavanceerde testers bieden uitgebreide meetfuncties en automatische testreeksen. Dit maakt ze ideaal voor intensieve toepassingen en professionele inspecteurs.

Het kiezen van het juiste type tester hangt af van het soort werk, de branche en de eisen waaraan je moet voldoen.

 

Welke apparaten moeten gekeurd worden?

Onder de NEN 3140 vallen alle elektrische arbeidsmiddelen die op netspanning werken, maar ook op accu.
Deze apparaten komen in vrijwel elke werkomgeving voor en verschillen sterk in omvang en gebruiksrisico.

Denk aan:

• Draagbare elektrische apparaten, zoals boormachines, slijptollen, printers en koffiemachines. Dit soort gereedschappen wordt vaak intensief gebruikt en is daardoor gevoeliger voor slijtage.
• Verplaatsbare installaties, zoals mobiele airco’s, units en kasten. Doordat ze regelmatig worden verplaatst, is er meer kans op beschadiging of loszittende aansluitingen.
• Verlengsnoeren en verdeelblokken, die vaak worden vergeten, maar wél een groot risico kunnen vormen bij defecten. Slechte verbindingen of overbelasting kunnen leiden tot gevaarlijke situaties.

Waarom deze apparaten keuren? Omdat defecte of onveilige middelen kunnen leiden tot stroomschokken, kortsluiting en/of zelfs brand. Met een apparatentester controleer je of het apparaat technisch veilig is om in gebruik te nemen. Daarmee voorkom je ongelukken én juridische aansprakelijkheid.

Wat test je met een apparatentester?

Met een apparatentester voer je metingen uit volgens NEN 3140 (voor bestaande installaties en arbeidsmiddelen) en in sommige gevallen ook volgens NEN 1010 (voor nieuwe installaties of aanpassingen). De tester controleert of de apparaten voldoen aan de technische veiligheidsnormen die gelden voor professioneel gebruik.

Belangrijke testonderdelen zijn:

• Isolatieweerstand (meggeren): voorkomt lekstromen door te controleren of de isolatie van het apparaat voldoende bescherming biedt.
• Aardingsweerstand: essentieel voor het afvoeren van foutstromen naar aarde, zodat de gebruiker beschermd blijft tegen elektrocutie.
• Lekstroommeting: controleert of er geen ongewenste stroom weglekt, wat kan wijzen op slijtage of interne beschadiging.
• Continuïteit van beschermingsleidingen: garandeert dat beveiligingsmaatregelen zoals aardlekschakelaars correct werken in het geval van een storing.

De juiste interpretatie van deze meetwaarden is erg belangrijk. Alleen als je dit goed doet weet je zeker of een apparaat veilig is. In veel organisaties is het bijhouden van meetrapporten bovendien verplicht als bewijs voor audits of inspecties.

Hoe vaak moet je keuren?

De frequentie van NEN 3140 keuringen hangt af van de risico’s en de omstandigheden waarin het arbeidsmiddel wordt gebruikt. Dit vereist een goed inzicht in zowel de technische staat van de apparatuur als de omgeving waarin deze wordt ingezet.

Een aantal richtlijnen voor de frequentie van NEN 3140 keuringen:

• Apparaten op een bouwplaats moeten vaker gekeurd worden dan op een kantoor. De werkomstandigheden zijn daar namelijk ruwer en onvoorspelbaarder. Daarom is de kans op beschadiging groter.
• Intensief gebruikte gereedschappen vragen om kortere intervallen dan incidenteel gebruikte apparaten. Denk hierbij aan bijvoorbeeld haakse slijpers of stofzuigers die meerdere keren per dag worden ingezet.
• Een risicoanalyse helpt bepalen wat een verantwoord keuringsmoment is. Deze analyse kijkt naar onder meer locatie, gebruiksfrequentie en gebruikersprofiel.

Volgens de Arbowet is de werkgever verantwoordelijk voor veilige werkomstandigheden, inclusief de controle en keuring van elektrische arbeidsmiddelen. Het niet naleven hiervan kan grote gevolgen hebben – zowel voor de veiligheid als voor de aansprakelijkheid van de organisatie.

Havé-Digitap als kennispartner

Wij bieden meer dan alleen meetinstrumenten. We helpen je ook verder met kennisdeling, training, cursussen en advies. Zo zorgen we ervoor dat jij als professional niet alleen de juiste apparatuur hebt, maar ook weet hoe je die optimaal inzet.

• Gebruikerstrainingen: leer hoe je een apparatentester veilig en effectief inzet. Niet alleen de techniek, maar ook de interpretatie van meetwaarden staat centraal.
• Kennissessies over NEN-normen: blijf op de hoogte van wijzigingen in de norm en hun praktische gevolgen. 
• Persoonlijk advies: welk meetinstrument past bij jouw situatie? Onze specialisten denken graag met je mee. Zo maak je altijd de juiste keuze voor jouw werkomgeving.

Veilig werken begint met meten

Wil je zeker weten dat je apparaten veilig zijn en voldoen aan de NEN 3140? Dan is een goede apparatentester alleen niet genoeg: je moet ook weten hoe je die gebruikt én hoe je de resultaten beoordeelt.

Bij Havé-Digitap staan we voor je klaar met expertise, apparatuur en begeleiding.